به گزارش روابط عمومی رادیو ایران، نوزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت، مهم‌ترین رویداد مستندسازی ایران، هفته گذشته با استقبال گسترده‌ای به پایان رسید. در میان آثار برجسته، فیلم مستند بازگشت گور ایرانی به كارگردانی فتح‌الله امیری و نیما عسكری شایسته تقدیر شد. این فیلم نه تنها در پنج رشته نامزد دریافت جایزه گردید، بلكه جزو پنج فیلم پرمخاطب و برتر از نگاه تماشاگران قرار گرفت. این موفقیت، نتیجه تصویری دقیق و احساسی از یكی از موفق‌ترین پروژه‌های تاریخ محیط زیست ایران است؛ پروژه‌ای كه گور ایرانی را از لبه پرتگاه انقراض نجات داد و امروز به نمادی از امید برای حفاظت از تنوع زیستی كشور تبدیل شده است.گور ایرانی، یكی از نادرترین گونه‌های پستانداران ایران، تنها در دو نقطه وحشی باقی مانده بود: ذخیره‌گاه زیست‌كره توران در شرق استان سمنان و منطقه بهرام‌گور در استان فارس. پارك ملی كویر، سومین زیستگاه تاریخی این گونه، اوایل انقلاب اسلامی به دلیل بی‌نظمی‌های پس از انقلاب، شاهد انقراض كامل گورها شد. آخرین مشاهدات از سال 1364 در دفتر یادداشت روزانه پارك ثبت گردید و پس از آن، هیچ اثری از این حیوان باشكوه باقی نماند. اما در سال 1396، آقای شاه‌حسینی، رئیس وقت پارك ملی كویر، با دیدن این یادداشت‌ها تصمیم جسورانه‌ای گرفت: بازمعرفی گور ایرانی به زیستگاه اصلی‌اش.ایده ساده به نظر می‌رسید: انتقال گورهای اسیر از نقاط دیگر و رهاسازی آن‌ها. اما واقعیت، سفری 9 ساله پر از چالش، شكست و پیروزی بود. فتح‌الله امیری در گفت‌وگو با برنامه باغ هنر رادیو ایران، این پروژه را یكی از موفق‌ترین اقدامات محیط زیستی ایران، پیش و پس از انقلاب توصیف كرد. او و نیما عسكری، با نگرانی از شكست احتمالی، تصمیم گرفتند مستندی بسازند تا زحمات محیط‌بانان را جاودانه كنند. محیط‌بانانی كه از دل و جان مایه می‌گذارند، اما اغلب به نتیجه نمی‌رسن؛ این برای ما دردناك بود، امیری گفت. خوشبختانه، پروژه موفق شد و امروز، شهریور امسال، سرشماری‌ها از وجود 50 رأس گور ایرانی در حیات وحش پارك ملی كویر خبر می‌دهدجهشی چشمگیر از 8-10 رأس سالانه قبلی.چالش‌های پروژه از همان ابتدا آشكار شد. در سال 1396، 10 رأس گور از ذخیره‌گاه توران (شرق سمنان) به پارك ملی كویر (غرب سمنان) منتقل شدند، اما در این جابه‌جایی، 5 رأساز جمله نر اصلی گلهجان باختند. این شكست، موجی از انتقادات را در فضای مجازی و رسانه‌ها برانگیخت. منتقدان متحد شدند و پروژه را فاجعه خواندند. اما محیط‌بانان تسلیم نشدند. آن‌ها سال‌ها تلاش كردند: نظارت شبانه‌روزی، تغذیه مكمل، حفاظت از شكارچیان، و مدیریت ژنتیكی جمعیت. نتیجه؟ افزایش تدریجی جمعیت تا رسیدن به 50 رأس، كه خود شاهدی بر پایداری اكوسیستم كویر است.امیری تأكید كرد كه همراهی فیلمبرداران با محیط‌بانان، در لحظات حساس، بی‌سابقه بود. ما 21 سال است فقط مستند محیط زیستی می‌سازیم و اعتمادی عمیق با محیط‌بانان داریم، او توضیح داد. در اولین جابه‌جایی 5 گور نر، حتی یك فریم تصویر بیرون نرفتنه از موبایل‌ها و نه از دوربین‌ها. سازمان محیط زیست هم راش‌های ما را خواست، اما ندادیم تا علیه كسی استفاده نشود. این امانتداری مطلق، دریچه‌ای نادر به لحظات بحرانی باز كرد و فیلم را به سندی تاریخی تبدیل نمود.امیری از صبوری 9 ساله خود و عسكری سخن گفت: بعضی وقت‌ها فكر می‌كنم چرا فقط ما این كار را می‌كنیم؟ نه سود مالی دارد، نه منطق عقلانی برای 10 سال كار روی یك مستند. خاطره‌ای از شورای طرح و برنامه سیمای صداوسیما آورد: كسی از سختی 30 روز فیلمبرداری شكایت داشت، در حالی كه امیری در هفتمین سال تصویربرداری مستندش بود این عشق به طبیعت است. او محیط‌بانان را قهرمانان واقعی خواند: ما فقط 9 سال كار كردیم، اما آن‌ها بدون حقوق اضافه، زندگی‌شان را گذاشتن.این مستند، بخش‌های ناگفته و نادیده از تلاش‌های جامعه محیط زیستی را روایت می‌كند؛ از محیط‌بانانی كه با جون و دل، تاریخ طبیعت ایران را رقم زدند. امیری امیدوار است مخاطبان نام بازگشت گور ایرانی را به خاطر بسپارند و منتظر پخش عمومی آن باشند. این فیلم نه تنها یك مستند، بلكه فریادی برای حفاظت از میراث طبیعی ایران است.
باغ هنر را از شنبه تا چهارشنبه ساعت 16 تا 16:30 از رادیو ایران بشنوید.